POL-2022/2 Skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Europejski Trybunał Praw Człowieka jest sądem międzynarodowym, który może rozpoznawać jedynie skargi wniesione przez osoby fizyczne, organizacje lub osoby prawne, które zarzucają naruszenie praw zawartych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Konwencja jest umową międzynarodową, na mocy której wiele Państw europejskich zobowiązało się do przestrzegania pewnych podstawowych praw.

Prawa te są zawarte w Konwencji i w Protokołach dodatkowych nr 1, 4, 6, 7, 12 i 13. Protokoły te zostały ratyfikowane tylko przez niektóre państwa. Należy zatem dokładnie zapoznać się z treścią wszystkich załączonych tekstów.

Trybunał może rozpatrywać jedynie skargi spełniające kryteria dopuszczalności zawarte w Konwencji. Określają one, kto może wnieść skargę, w jakim terminie i w jakim zakresie. Ponieważ ponad 90 % skarg rozpatrywanych przez Trybunał jest uznawanych za niedopuszczalne, należy dokładnie sprawdzić czy zarzuty spełniają kryteria dopuszczalności opisane poniżej.

Trybunał będzie mógł rozpatrzyć skargę jedynie wówczas, gdy:

• Przedstawione zarzuty dotyczą naruszenia prawa lub praw zawartych w Konwencji i w protokołach dodatkowych;
• Skarga jest skierowana przeciwko państwu, które ratyfikowało Konwencję lub dany protokół dodatkowy (nie wszystkie protokoły zostały ratyfikowane przez wszystkie państwa;
• Przedstawione zarzuty odnoszą się do spraw dotyczących odpowiedzialności organów władzy państwowej (władzy ustawodawczej, organów administracyjnych, sądów itp.) - Trybunał nie rozpatruje skarg skierowanych przeciwko osobom fizycznym lub instytucjom prywatnym;
• Skarga dotyczy zdarzeń lub działań, które miały miejsce po dacie ratyfikacji Konwencji lub danego protokołu dodatkowego
• Skarżący jest bezpośrednio i osobiście ofiarą naruszenia prawa lub praw zawartych w Konwencji (ma status 'pokrzywdzonego');
• Skarżący wykorzystał wszystkie możliwości naprawy naruszonych praw w postępowaniu przed władzami krajowymi („wyczerpanie krajowych środków odwoławczych”) – oznacza to, że przed wniesieniem skargi do Trybunału podnoszone zarzuty muszą zostać przedstawione do rozpoznania przez sądy krajowe. Wymóg ten obejmuje również uzyskanie orzeczenia wydanego w wyniku odwołania do właściwego sądu najwyższej instancji. Powyższe środki muszą być wykorzystane zgodnie z procedurą krajową i z zachowaniem terminów przewidzianych prawem wewnętrznym. Natomiast nie jest konieczne wykorzystanie środków odwoławczych, które są nieskuteczne, czy też środków uznaniowych lub nadzwyczajnych, które nie są przewidziane normalną procedurą odwoławczą;
• Kompletna skarga została wniesiona do Trybunału w terminie sześciu miesięcy, licząc od daty wydania ostatecznego orzeczenia przez najwyższy sąd krajowy lub inny organ rozstrzygający dany rodzaj sprawy, lub daty, w której to orzeczenie zostało doręczone Jak wypełnić formularz skargi? 2/9 skarżącemu lub pełnomocnikowi skarżącego. Jeżeli w danej sprawie nie istnieją skuteczne środki odwoławcze, termin sześciu miesięcy biegnie od daty działania, zdarzenia lub orzeczenia będących przedmiotem skargi. Bieg terminu sześciu miesięcy zostaje przerwany jedynie poprzez przesłanie do Trybunału kompletnej skargi spełniającej wymogi określone w art. 47 Regulaminu Trybunału (patrz tekst zawarty w Dokumentach dla osób, które mają zamiar wnieść skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka). Termin ten upływa po sześciu miesiącach, nawet jeżeli ostatni dzień tego okresu wypada w niedzielę lub dzień wolny od pracy. Podsumowując, formularz skargi oraz wszystkie niezbędne informacje i dokumenty muszą zostać wysłane do Trybunału najpóźniej w ostatnim dniu sześciomiesięcznego terminu. Należy zatem upewnić się, że skarga została nadana w odpowiednim czasie;
• Zarzuty opierają się na solidnych dowodach, które należy przedłożyć, przedstawiając w sposób jasny zaistniałą sytuację. Na poparcie powyższego do skargi należy dołączyć dokumenty, decyzje, orzeczenia, dokumentację medyczną, zeznania świadków oraz wszystkie inne dowody; • Skarżący jest w stanie wykazać, że zarzuty będące przedmiotem skargi stanowią nieuzasadnione naruszenie jego praw. Nie jest bowiem możliwe skarżenie się jedynie na decyzję lub orzeczenie, które wydaje się skarżącemu niesprawiedliwe lub błędne. Trybunał nie jest sądem odwoławczym od orzeczeń wydanych przez sądy krajowe i nie może ich unieważniać lub zmieniać;
• Skarga nie była dotychczas rozpatrywana przez Trybunał ani przez żaden inny organ międzynarodowy. Ponieważ co roku do Trybunału wpływają dziesiątki tysięcy spraw, Trybunał nie może rozpatrywać skarg zawierających powtarzające się lub błahe zarzuty - rozstrzyganie tego typu spraw nie jest bowiem rolą instytucji międzynarodowej. Zarzuty takie mogą zostać odrzucone z powodu nadużycia prawa do skargi. Odrzucane są również skargi, w których skarżący używają języka obraźliwego lub wulgarnego. Skarga może zostać odrzucona również w przypadku, gdy sprawa będąca jej przedmiotem nie spowodowała dla skarżącego znaczącej szkody, nie stanowiła dla niego niedogodności lub też nie dotyczy nowych kwestii związanych z prawami człowieka, które wymagałyby rozpatrzenia na poziomie międzynarodowym, a które zostały już rozpoznane przez sądy krajowe.